Je hoort er veel over: de Wet open overheid (Woo)-verzoeken. Binnen de wettelijke termijn van 28 dagen moeten deze worden beantwoord. Bij een omvangrijk of complex verzoek mag de termijn nog worden verlengd tot maximaal 42 dagen, maar dat is het. Toch wordt bij bijna 80% van de Woo-verzoeken wordt de maximale wettelijke termijn niet gehaald. Gemiddeld doen ministeries er 161 dagen over om een verzoek te beantwoorden.
En dan zijn we nog een land met relatief weinig Woo-verzoeken, zo’n 2.000 tot 2.500 verzoeken telden we vorig jaar, toen het nog de Wob was. Dat is vijf tot tien keer minder dan bijvoorbeeld de Scandinavische landen. Ter vergelijking: in Noorwegen is de afhandeltermijn maximaal drie dagen.

Waarom is het zo lastig om een Woo-verzoek binnen de gestelde termijn af te handelen? Ligt het aan IT? De overheidscultuur? De informatiehuishouding?
Het lijkt inderdaad vooral te liggen aan hoe de informatie is opgeslagen. In deze blog gaan we daarop in. Hoe zorg je dat je informatiehuishouding op orde is, zodat je deze verzoeken snel en soepel kunt afhandelen? En vooral: hoe ondersteun je je collega ambtenaren hierin?
Waarom is het zo moeilijk om de juiste informatie te achterhalen?
Het langstlopende verzoek stond op 8 juli 2022 - na 1247 dagen! - nog steeds open. Een journalist was zelfs zo gefrustreerd dat hij een nieuw Wob-verzoek indiende om erachter te komen waarom zijn eerdere Wob-verzoek na een jaar nog niet was afgehandeld. Op die manier krijgt de overheid alleen maar meer werk.
Maar wat maakt de afhandeling van een Woo-verzoek nou zo lastig?
Er is een rijksbrede instructie over de afhandeling. De informatie is digitaal aanwezig. De techniek om deze boven tafel te krijgen ook. Waarom gaat het dan toch zo vaak mis?
Als je weet dat medewerkers gemiddeld een dag per week bezig zijn met zoeken naar informatie, volgens onderzoek van McKinsey, nog los van Woo-verzoeken - dan begrijp je wel dat een Woo-verzoek helemaal als veel gedoe wordt ervaren. Zelfs al is het merendeel van de Woo-verzoeken niet eens heel omvangrijk.
Groot of klein, het naar boven halen van informatie, blijkt een issue voor ambtenaren. Onderzoek toont aan dat slechts 28% van de ambtenaren makkelijk informatie van zijn/haar collega’s terug kan vinden. Dat zit hem niet alleen in de informatiehuishouding. De tools zijn er namelijk wel, alleen gebruikt iedereen ze weer net anders. Heel vaak maken afdelingen geen afspraken over hoe overheidsinformatie bewaard moet worden.

Het gaat mis doordat er geen duidelijke afspraken worden gemaakt
over hoe informatie moet worden opgeslagen.
Hoe help je overheidsmedewerkers in het afhandelen van Woo-verzoeken?
In de praktijk zien wij dat de techniek er is en dat alles mogelijk is. Meer nog dan de medewerker weet. Toch gaat het mis omdat er in de praktijk vooral vanuit de techniek wordt gedacht: de middelen worden wel aangereikt, soms ook nog wel met een handleiding erbij. Maar de instructies komen toch niet over, omdat ze niet worden gelezen, niet worden begrepen, of omdat de medewerker geen lezer is, maar meer visueel is ingesteld.
In de praktijk zien we dat er zo een kloof ontstaat tussen IT en de medewerkers. Niet alleen bij de overheid maar ook bij andere instanties. Bij Mixit zijn we ervan overtuigd dat je organisatie sneller en efficiënter gaat presteren als je deze kloof kunt overbruggen. In onze aanpak doen we dat onder andere door:
1. uit te gaan van de behoefte van de (verschillende) medewerkers en de werkplek en IT- middelen daarop in te richten;
2. het adoptieproces te ‘personaliseren’.
Maak het adoptieproces persoonlijk
Niet iedereen leert namelijk op dezelfde manier. Er zijn misschien verschillen in leermethodes of cultuur tussen de ministeries, maar ook tussen medewerkers. Een beleidsmedewerker of een directeur-generaal hebben mogelijk een ander niveau van digitale volwassenheid. De een print zijn e-mails nog uit, terwijl de ander nooit anders dan digitaal heeft gewerkt. Om iemand te bereiken, moet je op zijn/haar niveau en voorkeur aansluiten.
Actief informatie delen vanuit de overheid
In de volgende twee blogs gaan we dieper in op het dichten van deze kloof tussen IT en medewerkers en het maken van afspraken over informatieopslag. Beide zullen helpen om Woo-verzoeken sneller af te handelen.
Het doel van de Woo is dat de overheid ook zelf actief informatie gaat delen en niet alleen reageert op verzoeken. Daar wil je naartoe als overheid. Als je medewerkers goed kunnen omgaan met hun digitale werkplek en zich daarin comfortabel voelen, dan gaat die omslag naar de nieuwe bestuurscultuur er zeker komen.
Wil je met ons sparren of meer weten over hoe je dit aanpakt. Neem dan contact met ons op.
Ons Team
De mensen achter Mixit





















